موتور آسانسور ، قلب تپنده آسانسور

موتور آسانسور ، قلب تپنده آسانسور

آسانسور ها به عنوان یکی از ارکان اصلی ساختمان‌های مدرن، نقش مهمی در جابجایی افراد و بارها ایفا می‌کنند. در این میان، موتور آسانسور به عنوان قلب تپنده این سیستم، وظیفه تأمین نیروی محرکه برای حرکت کابین را بر عهده دارد.

در این مقاله، به بررسی جامع موتورهای آسانسور، انواع، مشخصات،حدود قیمت و نکات مهم در نگهداری آن ها می‌پردازیم.

در ساختمان‌های مسکونی معمولاً از موتورهای گیربکس دار با توان کمتر استفاده می‌شود، در حالی که در ساختمان‌های اداری یا تجاری ممکن است به موتورهای گیرلس با توان بالاتر نیاز باشد. در ساختمان‌های صنعتی، نوع موتور مورد نیاز با توجه به نوع بار و میزان استفاده متفاوت است.

انواع موتور آسانسور

موتورهای آسانسور بر اساس نوع عملکرد و سیستم به کار رفته در آنها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

۱. موتور آسانسور گیربکس دار

این نوع موتورها، از یک گیربکس برای کاهش سرعت و افزایش گشتاور خروجی موتور استفاده می‌کنند. در گذشته، از موتورهای AC-2 برای آسانسورهای کم سرعت با کمک گیربکس استفاده می‌شد. موتورهای گیربکس دار به دلیل قدرت بالا و قیمت مناسب، در ساختمان‌های کم ارتفاع و با ترافیک متوسط کاربرد دارند.

۲. موتور آسانسور گیرلس (بدون گیربکس)

در این نوع موتورها، نیروی محرکه به طور مستقیم از موتور به فلکه کششی منتقل می‌شود. موتورهای گیرلس به دلیل راندمان بالا (حدود ۹۰٪)، مصرف انرژی کمتر، صدای کمتر و نیاز به نگهداری کمتر، در ساختمان‌های بلند و با ترافیک بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با پیشرفت صنعت موتور، موتورهای القایی به تدریج وارد بازار شدند و بسیاری از مشکلات ناشی از موتورهای DC را برطرف کردند. امروزه، آسانسورها عموماً از موتورهای القایی سه فاز با دستگاه‌های کنترل الکترونیکی اینورتر استفاده می‌کنند. برخی از آسانسورها ممکن است از سیستم‌هایی با موتورهای DC آهنربای دائم یا موتورهای DC کموتاتور با کنترل الکترونیکی استفاده کنند.

دسته‌بندی موتورهای بدون گیربکس:

موتورهای بدون گیربکس خود به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• موتورهای سنکرون (Permanent Magnet Synchronous Motor – PMSM):

این موتورها با استفاده از آهنرباهای دائمی، میدان مغناطیسی قوی‌تری ایجاد می‌کنند که منجر به راندمان بسیار بالا و کنترل دقیق‌تر سرعت می‌شود.

• موتورهای آسنکرون (Induction Motor):

این موتورها با استفاده از القای الکترومغناطیسی، میدان مغناطیسی ایجاد می‌کنند و نسبت به موتورهای سنکرون قیمت پایین‌تری دارند.

برخی از ویژگی‌های خاص ماشین‌های گیرلس عبارتند از:

• طراحی جمع و جور برای سیستم‌های MRL
• کلاس حفاظت موتور: IP44
• کلاس عایق: F
• حفاظت حرارتی سیم پیچ (3xPTC)

 

۳. موتور آسانسور هیدرولیک

این نوع موتورها در آسانسورهای هیدرولیکی به کار می‌روند و با استفاده از فشار روغن، کابین را جابجا می‌کنند.
موتورهای هیدرولیک به دو دسته مغروق در روغن و خشک تقسیم می‌شوند.

مشخصات موتور آسانسور

مشخصات موتور آسانسور نقش مهمی در انتخاب موتور مناسب برای هر ساختمان دارد. برخی از مهمترین مشخصات موتور آسانسور عبارتند از:

مشخصه	واحد	توضیحات
توان موتور	کیلووات (kW)	نشان دهنده قدرت موتور است
سرعت موتور	دور در دقیقه (rpm)	سرعت چرخش موتور را نشان می‌دهد
ولتاژ نامی موتور	ولت (V)	ولتاژ مورد نیاز برای تامین برق مناسب موتور
جریان نامی موتور	آمپر (A)	جریان مصرفی موتور در حالت عادی
گشتاور موتور	نیوتن متر (Nm)	نشان دهنده نیروی چرخشی موتور است
نوع روغن گیربکس	–	در موتورهای گیربکس دار، نوع روغن مورد استفاده در گیربکس اهمیت دارد
کلاس عایقی موتور	–	نشان دهنده مقاومت عایق موتور در برابر حرارت است
سیکل کاری موتور	–	نشان دهنده مدت زمان کارکرد موتور در هر ساعت است
اینرسی	–	اینرسی قطعات متحرک باید کم باشد تا شتاب و کاهش سرعت سریعتر انجام شود
گشتاور راه اندازی	–	گشتاور راه اندازی باید ۲.۵ تا ۳ برابر گشتاور بار کامل باشد تا بر اصطکاک استاتیک غلبه کند
توان	اسب بخار (HP)	۵ تا ۲۰۰ اسب بخار
سرعت	دور در دقیقه (rpm)	۳۶۰۰, ۱۸۰۰, ۱۲۰۰, ۹۰۰, ۷۲۰ دور در دقیقه
فرکانس	هرتز (Hz)	۶۰ هرتز

 

برخی تولید کنندگان موتور آسانسور

موتورهای آسانسور توسط شرکت‌های مختلفی تولید می‌شوند. برخی از معروف‌ترین تولیدکنندگان موتور آسانسور عبارتند از:
برخی شرکت‌های ایرانی: بهران، الکو، فرشباف، پرگاس
شرکت‌های خارجی: ساسی (ایتالیا و اسپانیا)، ایتال گیرز (ایتالیا)، سیکور (ایتالیا)
سایر برندها: Otis, Schindler, KONE, Thyssenkrupp, Mitsubishi Electric, Fujitec, Hitachi, Toshiba, Hyundai, Sigma, Armor, Dover, GE, Imperial, Leroy Somer, Reliance, Westinghouse, Cantoni, ABB, Nidec 13 14 15 16

نگهداری موتور آسانسور

برای افزایش طول عمر و کارایی موتور آسانسور، نگهداری منظم و صحیح آن ضروری است. برخی از مهمترین نکات در نگهداری موتور آسانسور عبارتند از:
روغن کاری منظم: روانکاری قطعات متحرک موتور و گیربکس باید به طور منظم انجام شود.
پاکسازی گرد و غبار: تجمع گرد و غبار روی موتور و قطعات الکتریکی می‌تواند باعث کاهش کارایی و افزایش دمای موتور شود.
بررسی و تنظیم ترمز: سیستم ترمز موتور باید به طور منظم بررسی و در صورت نیاز تنظیم شود.
بازرسی دوره ای: بازرسی دوره ای موتور توسط تکنسین مجرب برای شناسایی و رفع عیوب احتمالی ضروری است.
کنترل دما: دمای موتور باید به طور مرتب کنترل شود تا از گرم شدن بیش از حد آن جلوگیری شود.

نکات مهم در انتخاب موتور آسانسور

• نوع ساختمان: در ساختمان‌های مسکونی معمولاً از موتورهای گیربکس دار با توان کمتر استفاده می‌شود، در حالی که در ساختمان‌های اداری یا تجاری ممکن است به موتورهای گیرلس با توان بالاتر نیاز باشد. در ساختمان‌های صنعتی، نوع موتور مورد نیاز با توجه به نوع بار و میزان استفاده متفاوت است.
• تعداد طبقات و ارتفاع ساختمان: در ساختمان‌های بلند، موتورهای گیرلس به دلیل کارایی و راندمان بالاتر مناسب‌تر هستند.
• میزان ترافیک و ظرفیت آسانسور: در ساختمان‌های پر ترافیک، موتورهای با توان و سرعت بالاتر مورد نیاز است.
• نوع کاربری آسانسور: برای آسانسورهای باربر، بیمارستانی و غیره، موتورهای خاصی طراحی شده است.
• بودجه و هزینه ها: قیمت موتورهای گیرلس نسبت به موتورهای گیربکس دار بیشتر است.

نتیجه گیری

موتور آسانسور به عنوان یکی از اجزای اصلی آسانسور، نقش مهمی در عملکرد، ایمنی و راحتی آن ایفا می‌کند. انتخاب موتور مناسب با توجه به نوع ساختمان، میزان ترافیک، نوع کاربری، بودجه و سایر عوامل مهم است.

سه نوع اصلی موتور آسانسور وجود دارد: موتورهای گیربکس دار، موتورهای گیرلس و موتورهای هیدرولیک. هر کدام از این موتورها مزایا و معایب خاص خود را دارند. به عنوان مثال، موتورهای گیرلس به دلیل راندمان بالا و نیاز به نگهداری کمتر، برای ساختمان‌های بلند مناسب‌تر هستند، در حالی که موتورهای گیربکس دار به دلیل قیمت پایین‌تر، برای ساختمان‌های کم ارتفاع گزینه مناسبی هستند.
در انتخاب موتور آسانسور، علاوه بر نوع موتور، باید به مشخصات فنی آن مانند توان، سرعت، گشتاور و کلاس عایقی نیز توجه کرد.

نگهداری منظم و صحیح موتور آسانسور برای افزایش طول عمر، کارایی و ایمنی آن ضروری است. روغن کاری منظم، پاکسازی گرد و غبار، بررسی و تنظیم ترمز و بازرسی دوره ای توسط تکنسین مجرب از جمله مهمترین اقدامات در نگهداری موتور آسانسور هستند.